Demirden acılar

"Yas doğru tutulur acı doğru yönetilirse, insana kalıcı armağanlar sunar" der Vamık Volkan.

Macar Parlamentosu'nun önünden Tuna Nehri geçer. Gidenler bilecektir. Nehrin kenarına 60 çift demir ayakkabı yerleştirilmiştir. Kadın, erkek, çocuk, işçi, zengin, yöneten, yönetilen, kentli, köylü ve benzeri bir çok insanın demografik olarak ayırt edilemeyecek ayakkabıları.

Acı bir anı aslında. Hatırlatan ama nefret duygusuna bulaşmayan…

Tüm zamanların en cani insanı Hitler'in zoruyla, 1944 ekiminde, dönemin Macar hükümet lideri Miklos Horthy indirilir ve yerine Hitler yanlısı Ferenc Szalasi getirilir.

Szalasi dönemi Yahudiler için felakettir. Çünkü vahşi bir şekilde Yahudiler öldürülürler.

Yaklaşık 80.000 Yahudi, Avusturya sınırına kovulurken 20.000 Yahudi Tuna Nehri boyunca katledilir. Bu vahşi öldürme sürecinde ise kurbanlardan silah zoruyla, ayakkabılarını çıkarmaları ve Tuna Nehri'ne atlamaları istenir. Nehre atlayanlar ise vurularak infaz edilirler. Onlar ölürken, ayakkabıları nehrin kenarında kalır.

Şimdi bu ayakkabıları simgeleyen demir ayakkabılar, dünya ile bu acıyı paylaşıyor.

Bir simge olarak.

Bu bir anıt.Bir yandan kurbanlara saygı, diğer yandan hatırlatan fakat nefrete yönlendirmeyen bir aklın ürünü.

Yahudilerin uğradıkları zulmün acısını hissettiren bu anıtın üzerinde; Macarca, İngilizce ve İbranice dillerinde "Kurbanların anısına. 1944-1945'te Tuna'ya ateş edildi" yazısı bulunuyor.

*

Düşmanlıkların, barışçıl bir iletişim dili ile çözümlenmesi, sonsuza dek simgesel bir sembole hapsedilmesi, rasyonel düşünce ister. Eski "ötekiler" bugün hala "öteki" ise hiç bir görüşme sonuç vermez.

"Ortak çalışma yapmak" yeterli olmaz ama ortak bir "ders alma ve anma anıtı" bir tek barışçıl cümleyi dahi çatışan taraflara ortak bir şekilde söyletse, mental olarak büyük bir adımdır.