Toplum insan ve teknoloji

Ne demektir İlkel Toplum? Avrupa örneği ile kıyaslarsak, henüz Antik Yunan ya da Roma'nın Kölecilik düzenini bile yaşamamış, analık hukuku ile yönetilen, toplayıcılık ve avcılık aşamasında üreten, yani daha tarım yapmayı, hayvancılık etmeyi bile akledecek düzeye gelmemiş toplum demek! Yalnız ateşi biliyorlar! Yazı yok! Bizim, "tarihöncesi" dediğimiz çağda yaşamaya devam ediyorlar! Bunlar, toplum bilim ve antropoloji açısından, lâboratuar değerinde topluluklardır. Onlara bakarak, toplumların gelişim tarihi hakkında çok değerli tespitler yapılabilir!

Neden o halde yaşıyorlar? Çünkü; öncelikle o şekilde yaşamlarını sürdürebiliyorlar! Başka ihtiyaçları yok! Yaşadıkları çevre, hem o kadarına elveriyor ve hem de o kadarı kendilerine yetiyor! Ve sonra, başka bir yaşam biçimini bilmiyorlar, haberleri yok!

Şimdi, birisinin yük arabasıyla o kabilelere bir şey götürdüğünü varsayın! Ormanda yük arabası sürmek olası değildir ama örneğin, un götürdüğünü, bir an için farzedin! Ne götürmüş oluyor? Sadece un değil! "Un fikri" ve "araba fikri"ni de götürmüş olur! Mesele, bu topluluğun bu yeni fikirlere ihtiyacı olup olmadığı kadar, bu nesneleri ihtiyacına göre kullanacak bilgi düzeyine de sahip olup olmadığıdır! Unu ekmek yapıp yiyecek yerde, savaş boyası olarak da kullanabilir! Tekerleği de ormanda kullanamadığından, bir kenara atması, şaşılacak bir davranış olmaz! İsterse, totem yapıp tapar da… Keyfi bilir, çünkü ihtiyacı yok!

Başkasının ürettiği teknoloji karşısında, "gelişmiş" toplumların rolü de aynıdır! Bilgisi ve ihtiyacı düzeyinde kullanır! Kullanacak bilgisi olmayan, bir kenara atıp, seyreder… Kendinin ihtiyacı olduğu için üreten, uzay sanayiinde, silah sanayinde üretimin her aşamasında kullanır; bilgisi onu kullanacak düzeyde olup da ihtiyacı olmayan ise kendi ihtiyacı düzeyinde faydalanır… Aslında toplumlar bilgi ve ihtiyaç açısından homojen olmadıklarından, bireyler söz konusu olduğunda da aynı durumlar doğar! Bilgisayarı örnek olarak alırsak, kimi uzay fiziğinin hesaplamalarını daha kolay yapmak için kullanır, kimi "chat" yapmak için… Başka marifetler için de kullanılıyor ama, o kalsın… Finlandiya'da üç bin adet göl olduğundan, hat çekilemediği için icat edilen cep telefonunun, onu yaratan ihtiyaca tam ters amaçlarla kullanılması gibi… Alet, Finlandya gölleri arasında toplumdan uzak kalan kır insanları için üretildi! Toplumsallaşları, sosyalleşmeleri için… Ayni masa etrafında oturan dört kişinin, ayrı ayrı kendi cep telefonu ile "chat" yapıp, sosyal hayatı öldürmeleri için kullanılıyor! Birkaç yıl önce bir Türkiye gazetesinde bir anket okuduydum! Soru: "Sevişirken cep telefonunuz çalarsa ne yaparsınız?" %70 yanıt: "Cevap veririm…" !

Birincil önemde olan, karşınızdaki insan değil; bir biçimde numaranızı bilen!

Bu, çok ciddi bir yabancılaşmadır ve sosyal sonuçları da yaşanacaktır!