Kıbrıs’ta deprem tehlikesi var...

“Kıbrıs’ta deprem tehlikesi var…”

Bu sözler Jeofizik Yüksek Mühendisi Dr. Hilmi Dindar’a ait. Dindar, Yer bilim Mühendisleri Odası Üyesi ve UKÜ Öğretim Görevlisi aynı zamanda.

Dün benim konuğumdu. Bu haftayı olduğu gibi yer bilimcilere ve inşaat mühendislerine ayırdım. ‘Kıbrıs’ta deprem tehlikesi var’ başlığını atarak amacım herkesi telaşa sokmak değil ancak gerçekleri de konuşmak lazım.

Uzun süredir uyuyan bir fay hattı var. Lefkoşa’nın altından geçiyor. Dindar’a göre, Kahramanmaraş depreminden sonra bu fay hattı açık hale geldi. Tabii bu deprem yarın sabah olabileceği gibi 100 yıl sonrada da olabilir. Bunu önceden kestirmek mümkün olmadığı gibi ne zaman olacağını da bilmek mümkün değil ancak hangi bölgelerde deprem olacağını yapılan analizlerle söylemek mümkün.

Bu arada ilginç bir şey daha öğrendik. Eğer bir bölgede zaman zaman küçük artçı sarsıntılar olursa o bölgede yüksek şiddette deprem olma ihtimali daha az ancak uyuyan fay hatlarında enerji birikimi olduğundan uyuyan hatlar daha tehlikeli.

OVGOS FAY HATTI UYUYOR AMA…

Kıbrıs’ta ise Girne Dağları’na paralel ovgos olarak adlandırılan uyuyan bir fay olduğundan bahseden Dindar, “Birde Değirmenlik fayı var bunlar son 123 yılda bir deprem üretmedi” ifadelerini kullandı. Öte yandan bunun ‘deprem olmayacak’ demek olmadığının da önemle altını çizen Dindar, fayın kilitli vaziyetten Maraş depreminden sonra açık vaziyete geldiğini kaydetti.

“Bu 6.5-6.8 arası bir depreme tekabül edebilir” diyen Dindar, binaların belki yıkılmayacağını ama hasar görebileceğini söyledi.

Mesleğinin gerektirdiği görevlerden bahseden Dindar, “Bizim görevimiz olabilecek depremin ne kadar etki yaratacağını bilmek, doğru mühendislik için inşaat mühendislerine bu raporları yorumlayarak veriyoruz” dedi.

Jeoloji ve jeofizik mühendisliğinden gelen 2 raporun inşaat mühendisliğine gittiğini belirten Dindar, bunların en doğru şekilde yapıya aktarıldığını ve bunu Kıbrıs’ta başardıklarını ifade etti.

KKTC’nin çokta kötü durumda olmadığını dile getiren Dindar, modern gelişmeleri yakaladıklarını ve doğru bir yapılanmanın olduğunu söyledi.

%35 BİNALAR SIKINTILI OLABİLİR

Dindar ile yaptığımız söyleşide KKTC’nin inşaat konusunda sıkıntılı olmadığını ve yaşanacak bir depremde hasar oluşacak olmasına karşın yıkımlar olmayabileceğini söyledi. Genel olarak durumun iyi olduğunu ancak %35 yapının olası bir depremden etkilenme riski olduğunun da altını çizdi.

Tabii burada başka bir faktör daha ortaya çıkıyor. Bir depremin büyüklüğü var bir de şiddeti var. Örneğin Kahramanmaraş depreminin büyüklüğü 7,8 ama şiddeti kimi analizlere göre 10 kimi yorumlara göre 11’di. Prof. Dr. Cavit Atalat, Kahramanmaraş depreminin büyüklüğünü 10 olarak yorumlarken Dindar bu depremin büyüklüğünü 11 olarak değerlendirdi. Son rakam ise 12. yani her haliyle Kahramanmaraş depremi son derece büyük ve yıkıcı bir deprem oldu.

İNŞAAT ALANLARI ÖNEMLİ

Dindar bir görsel yayınladı. Görsel denize çok yakın yerleşim yerleri, denizden biraz uzak ve tam uzak yerleşim yerleri şeklinde bir örnekleme sundu. Olası bir depremde denize çok uzak olan yapılar yıkılmazken denize yakın olan binalarda kırılmalar ancak denizin dibinde olan binalarda ise ciddi yıkılmalar olduğunu gösterdi.

Buradan yola çıkarak inşa edilen binaların zeminin önemine dikkat çekmek istedi. Eğer zemin yumuşaksa oraya bir bina yapabilirsiniz ancak temelini ona göre dökmeli ve sağlamlaştırmanız gerekiyor. Çünkü deprem esnasında zemin suya dönüşüyor ve su gibi hareket ediyor ve binalar kolayca yıkılabiliyor.

Zemini sert olan binaların ise depremden daha az etkilendiğini ifade edebiliriz. Yüksek katlı binalar ciddi risk faktörü içeriyor meğerse zeminleri uygun halde sağlamlaştırılmadıysa.

Sonuç olarak Kıbrıs’ta ne zaman bir deprem olur bilinmez ancak Kahramanmaraş depreminden sonra sıralamada Adana ve Kıbrıs var. Önlemlerin ivedilikle alınması ve birçok binanın ve önemli devlet binalarının hastane gibi okul gibi sağlamlaştırılması gerekiyor.

*******************

 Günün Sözü

“O gece gördüm, onun gözlerinde gördüm; gün ne güzel doğarmış meğer açık denizlerde!”

Orhan Veli