Yıllarca yasaklanan bilgiler

Bu bilgiler resmi kaynaklı… Leica marka yüksek kalitede fotoğraf makinesi üreticisi Ernest Leitz’ın kamera ardındaki yaşamının gizli kalmış gerçeklerinden en önemlisi, Yahudileri Nazilerden korumak için onları ülke dışına kaçırmasıydı.

Leica fotoğraf makineleri fabrikasının sahibi II. Ernst Leitz’in çok sayıda Yahudiyi Nazilerden kurtarmış olduğu, yıllar sonra İngiltere’de yaşayan bir rabinin araştırmaları sonucu ortaya çıktı.

Hitler’in iktidara gelmesinden birkaç gün sonra II. Ernst Leitz, (Babasının da adı Ernst Leitz’di) 1925’ten beri Leica üreten optik fabrikasının yer aldığı Wetzlar kentinden bir dizi Yahudi gencini işe almaya başladı. Onları New York, Fifth Avenue’da bulunan Leica’nın showroom’unda veya ABD’nin farklı yerlerinde pazarlamacı olarak çalıştırmak üzere bilinçli olarak eğitti. Yahudilerle evli olan ve bu nedenle cezaya çarptırılacak bazı Almanlar Leitz sayesinde kaçabildiler.

II. Ernst Leitz’in işçilerini ve meslektaşlarını sessizce Almanya dışına kaçırma operasyonuna Holokost tarihçileri mecazi olarak “The Leica Freedom Train” (Leica Özgürlük Treni) adını verdiler. Böylece işçiler, emekliler, dostları ve onların aileleri Leica’nın temsilciliklerinde çalışmak üzere Fransa, İngiltere, Hong Kong ve ABD’ye gönderildiler.

İngiltere’den bir rahibin adeta bir dedektif gibi yaptığı araştırmaları sayesinde Leica kurtarılanlarının gerçeği aydınlığa kavuştu. Oysa o güne kadar sır gibi yasaklı bir şekilde saklanmıştı. Ama gerçeğin ortaya çıkma gibi bir huyu vardır. 

Naziler orduda fotoğrafa büyük önem verdikleri için Leitz’in fabrikasının üretimi de giderek gelişiyordu. Naziler Leica marka kamerayı propaganda amacıyla büyük miktarda kullanmaktaydılar. Leitz de bu yoğun üretim sayesinde Yahudi işçileri ile onların ailelerini Almanya dışına çıkarma planını başarı ile yürütebildi. Zaman zaman Gestapo’nun gözü Leitz’in üzerinde olsa da onlar için üretimin devamı çok önemliydi. Leitz’in hayat kurtarma operasyonu, Hitler’in Polonya’yı işgal etmesinin ardından Almanya sınırlarının kapatılması ile 1939’da son buldu.

Ernst Leitz de aynen Oscar Schindler gibi Nazi Partisi’nin üyesiydi. Holokost kurtulanları 1988 yılında savaş döneminde zorla işçi çalıştırmış Almanya fabrikalarına dava açtılar. Bu fabrikaların arasında Leica da vardı. Leica 1999 yılında zoraki çalıştırdığı işçilere tazminat ödedi.

Leitz Ailesi bu kahramanlık öyküsünün geniş kitlelerce bilinmesini istemedi, gizli kalmasını tercih etti. Buna rağmen “Leica Özgürlük Treni” olayı gün ışığına çıktı. Hatta sonradan, Frank Dabba Smith’in kaleme aldığı; “The Greatest Invention of the Leitz Family: The Leica Freedom Train” adlı bir kitaba ve “One Camera, One Life” adlı filme konu oldu.

Filmi ayrıca tavsiye ederim.