İklim uzmanlarından sahra tozu uyarısı: Kıbrıs'ın hava kalitesi tehdit altında

Avrupa Birliği (AB) Kopernik İklim Değişikliği Hizmetleri'nin hazırladığı rapora göre, sahra tozu, Türkiye ve Yunanistan'ın da dahil olduğu Doğu Akdeniz havzasında hava kalitesini ciddi şekilde etkiliyor. Raporda, sahra tozu taşınımının orta ve Doğu Akdeniz'i geçerek Bulgaristan, Kıbrıs ve Yunanistan gibi bölgelerde de yüksek yüzey partikül madde kirleticisi (PM10) konsantrasyonlarına yol açacağı ifade edildi.

PM10 NEDİR?

Partikül madde kirleticisi (PM10) nedir? Çapı 10 mikrometre'den daha küçük olan toz zerreciklerini ifade eder ve tüm kirleticiler arasında en zararlı ve tehlikeli olanıdır. Solunum yolu ile alınan PM10 kirleticisine solunun sistemi direnç gösteremez, bu kirletici akciğerin derinliklerine kadar nüfuz eder.

"TOZ DALGASI DOĞU AKDENİZ'E TAŞINDI"

Bu haftanın başlarında yeni bir sahra tozu dalgasının sıcak hava dalgası ile Güneydoğu Avrupa ve Doğu Akdeniz'e taşındığı belirtilen raporda, çöl tozu taşınımının 13-14 Haziran’da söz konusu bölgelerde yer seviyesinde artan parçacık partikül (PM10) konsantrasyonları ile etkili olmasının beklendiği kaydedildi.

Raporda paylaşılan yoğunluk haritasında Türkiye’nin bilhassa güney ve güneybatı bölgelerindeki başta olmak üzere çok sayıda şehirde hava kalitesinin düştüğü görülüyor.

Geçtiğimiz Nisan ayında Kuzey Afrika'dan gelen toz bulutları Yunanistan'ın güneyinde gökyüzünü turuncuya boyamış, Türkiye'de ise birçok kentte toz taşınımı nedeniyle görüş mesafesinde düşüş olmuştu.

Raporda ayrıca, sahra tozu taşınımının orta ve Doğu Akdeniz'i geçerek Bulgaristan, Kıbrıs ve Yunanistan gibi bölgelerde de yüksek yüzey PM10 konsantrasyonlarına yol açacağı ifade edildi.

Bu bölgelerdeki değerler, AB’nin hava kalitesi için metreküp başına 50 mikrogram olarak belirlediği 24 saatlik ortalama maruziyet eşiğinin önemli ölçüde üzerine çıkarak hava kalitesinde belirgin bir düşüşe işaret ediyor.

Raporda, partikül madde sınır değerinin bazı bölgelerde 100 mikrogram üzerine çıkmasının. beklendiği de kaydedildi. Söz konusu değer, Avrupa Çevre Ajansı'nın Hava Kalitesi İndeksi'ne göre ‘çok kötü hava kalitesi’ne tekabül ediyor.

2024 yılı boyunca Akdeniz ve Güney Avrupa'da meydana gelen bir dizi sahra tozu taşınımı olayının sonuncusu olan bu olay, 3 ile 7 Haziran arasında gerçekleşen diğer iki olayı takip ediyor. İlk olay da Güneydoğu Avrupa ve Doğu Akdeniz'i etkilemişti. İkincisi ise Kuzeybatı Afrika'yı geçerek İber Yarımadası, Güney Fransa ve Kuzey İtalya'ya ulaşmıştı.

Copernicus Atmosfer İzleme Servisi'nden bilim insanı Mark Parrington konuya ilişkin yaptığı açıklamada, “Sahra tozunun Akdeniz üzerinden Avrupa'ya taşınması alışılmadık bir durum değil. Gözlemler, son yıllarda Avrupa'nın bazı bölgelerinde bu olayların şiddetinde ve sıklığında bir artış gösteriyor, bu da atmosferimizi izlemeye devam etmenin önemini, hava kalitesinin bu olaylarla nasıl değişebileceğini anlamamızı vurguluyor,” dedi.

Sahra tozu taşınımından en çok etkilenen ülkelerden Bulgaristan, Yunanistan ve Kıbrıs'ta da yetkililer toz dalgasını yakından takip ediyor.

Yunanista’daki Atina Gözlemevi (NOA) Araştırma Direktörü Vassilis Amiridis, ülkedeki toz taşınımı olaylarının dikkatle izlendiğini ve halkı konunun ciddiyeti ve hava kalitesi üzerindeki potansiyel etkileri hakkında bilgilendirdiklerini belirterek, “Veriler, son uzun menzilli toz taşınımını doğrulukla izlememizde temel bir rol oynayarak, potansiyel olumsuz etkilerine hazırlanmamıza yardımcı oldu,” ifadelerini kullandı.

Toz bulutundan etkilenen bir diğer ülke olan Bulgaristan’da da Meteoroloji ve Hidroloji Enstitüsü'nden (NIMH) Bölüm Başkanı Elena Hristova durumun yakinen takip edildiğini kaydederek, “Bu olayların şiddeti ve davranışları hakkındaki özel bilgiler, halkın sağlık etkileri konusunda farkındalık yaratmak ve enerji üretimi gibi kilit sektörlerde planlama yapmak için çok önemli,” dedi.