ABD ve AB, "Great Sea Interconnector" projesine müdahil oldu

Yunanistan’ın, Rum yönetiminin 100 milyon Euro katılım payını hemen ödemesi, Rum yönetiminin ise Türkiye’nin tepkisini gerekçe göstererek ayak sürümesi nedeniyle yılan hikayesine dönen “Great Sea Interconnector” (GSI) projesine “jeopolitik risklerden korumak için diplomatik imkanlarını kullanacağını” söyleyen AB’den sonra, Güney Kıbrıs’taki Büyükelçisi aracılığıyla ABD de müdahil oldu.

Yunanistan ile Güney Kıbrıs ile Yunanistan (Girit) arasında deniz altı elektrik kablo bağlantısı kurulmasını öngören projenin bütün paydaşları, projeyi önümüzdeki salı günü masaya yatırmaya hazırlanırken Büyükelçi Julie D. Fisher’in dünkü “dinamik çıkışı” Rum gazetelerinin manşetlerinde yer buldu.

Haravgi'nin “GSI Kararı İçin Siyasi Sahnede ‘Elektrik Çarpması’” başlıklı manşet haberine göre Julie Fisher, tereddütsüz şekilde projenin hayata geçirilmesinden yana tavır ortaya koyarak “Böyle bir projeyle ilgili jeopolitik konusunu düşünme ve bu fırsat aracılığıyla Kıbrıs’ı Avrupa’ya bağlanmış görmenin ne kadar önemli olduğunu anlama zamanı geldi.” dedi. Güney Kıbrıs’ın, “bölgede istikrarı ve güvenliği öne çıkarmada ABD’nin önemli ortağı olduğunu ‘imalı şekilde’” dile getirdi.”

Fisher Selanik’te düzenlenen “4. Thessaloniki Metropolitan Summit” isimli toplantıda yaptığı konuşmada “Great Sea Interconnector konusunda artık sadece parayı ve AB’nin katılımını düşünmeyi bırakma zamanı geldi.” dedi.

Güney Kıbrıs’ın büyük enerji projeleri için mücadele ettiğini ve Rum yönetimi başkanlarının projeleri hayata geçirmeye çabaladığını kaydeden Fisher, “Şimdi bunu doğru yapma zamanıdır çünkü bu fırsatlar geçecek ve Kıbrıs geride kalacak” uyarısında bulundu.

Fisher projenin muteber bir elektrik bağlantısının gereksinim duyduğu yapay zeka ve teknoloji alanından çalışanları cezbedebileceğini belirtti. Fisher “tekrar ediyorum, şimdi tam zamanı. Bu fırsat kaçarsa tekrar geri getirmek çok zor olacak ve yeşil dönüşüme ihtiyaç varken Kıbrıs mazot yakmaya devam edecek.” dedi.

Aynı gazete Rum Sözcü Konstantinos Letimbiotis’in, “Amerikan şirketlerinin, bazı zorlukların aşılması için elektrik bağlantısı projesine katılmaya talip olup olmadığı” sorusuna karşılık “Ne görmezden gelebiliriz ne de kesin konuşabiliriz. Bir parametredir kimin talip olacağı ne kadar ilgi göstereceği önyargısında bulunamayız” dediğini yazdı.

Habere göre Rum yönetiminin, bütün bu projelere ABD gibi ülkelerden stratejik ilgi gösterilmesini istediğini söyleyen Letimbiotis ABD’nin destek beyan etmesinin Rum yönetimi için en yüksek güven olduğunu söyledi.

Rum Yönetimi Başkanı Nikos Hristodulidis de “Great Sea Interconnector” projesine değinirken “Halkı da devleti de sıkmayacaklarını, Rum halkının çıkarlarına hizmet eden kararı alacaklarını” söyledi.

Müdahale söylentilerine değinirken “projenin hiçbir yere takılı kalmadığını” söyleyen Hristodulidis, Maliye ve Enerji bakanları arasında zıtlaşma olduğu söylentilerinin doğru olmadığını, herkesin kendi işini yaptığını ve nihayetinde Bakanlar Kurulu'nda karar verileceğini söyledi. Hristodulidis “bu ülkenin tarihinde, büyük projelerde, büyük stratejik öneme sahip projelerde ne olduğunu ve hangi sonuca vardığını gördük.” ifadesini kullandı.

Aynı gazete Yunanistan ile elektrik bağlantısı konusunun DİSİ’yi ikiye böldüğünü, projeye destek veren şimdiki parti başkanı Annita Dimitriu ve taraftarları ile çekince ve itiraz ortaya koyan eski başkan Averof Neofitu ve taraftarlarının “saç saça baş başa geldiğini” yazdı.

Politis, Fisher’in açıklamasını detaylandırdığı manşet haberine “G.S Interconnector’e Amerika’dan Da Kalkan… Hükümet Salı Günkü Rum-Yunan toplantısında Karar Beklemiyor” başlığını attı.

Gazete haberinin DİSİ içerisindeki kutuplaşmayla ilgili bölümünde eski başkan Neofitu ile şimdiki başkanı Dimitriu arasındaki zıtlaşmada dile getirilenleri aktardı.

Gazeteye göre DİSİ eski Başkanı Averof Neofitu “Kıbrıs sorunu çözülmeden Kıbrıs’ta hiçbir enerji projesinin tamamlanmasının söz konusu olmadığına” dikkat çekerek, “tarihsel süreç içerisinde de görüldüğü gibi güzel enerji hikayeleri üreteceğiz.” ifadesini kullandı.

Şu ana kadar hiçbir güvenilir araştırmanın, proje tamamlandığında Rum tüketicinin daha ucuz elektrik tüketeceğini göstermediğine de dikkat çeken Neofitu, “ADMİE’nin büyük hissedarı olan Yunan devletinden jeopolitik riskin tamamını garanti etmesini ve müdahale etmesi halinde Türkiye’nin, Yunanistan’la karşı karşıya geleceğini açıkça ortaya koymasını bekliyorum.” dedi.

Annita Dimitriu Yunanistan ile elektrik bağlantısının “Jeostratejik öneme sahip, Güney Kıbrıs’ın enerji izolasyonunu ortadan kaldıran bir proje olduğunu ve olumlu yaklaşılması gerektiğini” söyledi ve Türkiye yüzünden uzun soluklu projeler yapılmaması mı gerektiğini” sordu. Jeostratejik risk konusuna da değinen Dimitriu, Yunanistan’ın Rum yönetiminin en yakın müttefiki olduğunu belirterek  farklı soruların, müzakere çerçevesi tartışmasına odaklanması gerektiği görüşünü ortaya koydu. Dimitriu “Herkes kendi görüşünü söyleyebilir ancak DİSİ’nin projeye tutumu olumludur.” dedi.

Fileleftheros Fisher’in açıklamasını manşetten “Kabloyu Hemen Şimdi İstediler… Salı Günkü Toplantı Öncesinde ABD’den Güçlü Açıklama… Amerikan Büyükelçi Meselenin Para Olmadığını, Kıbrıs’ın Geride Kalacağını Söyledi” başlık ve spotlarıyla aktardı.

Alithia “İncelemelerin Güvenilirliği Deniz Dibinde… Exergia Bir Yıl İçerisinde Birbirine Zıt İki Sonuç Yayınladı” başlıklı manşet haberinde Averof Neofitu’nun RİK’e yaptığı açıklamayı aktardı.

Habere göre ADMİE devralmadan önce (EuroAsia Interconnector ismiyle anılan) proje için Exergia isimli danışmanlık şirketi tarafından Temmuz 2023’te Avrupa Yatırım Bankası’na verilen kar-zarar raporunda projenin kar ve zarar oranının neredeyse denk olduğuna ve proje değerinin eksi 2,3 milyon Euro, Güney Kıbrıs’a vereceği mali zararın da 477 milyon euro olacağına işaret etti. Aynı şirket raporunda proje değerini Temmuz 2024’te ise net 8.2 milyar euro değer ile uygulanabilir gösterdi.

Neofitu bu değişikliğin sadece bir yıl içerisinde, EuroAsia Interconnector projesinin ADMIE tarafından devralmasından (Great Sea Interconnector adını alarak) sonra gerçekleştiğine dikkat çekerek, “Exergia’nın raporlarından ne birini ne de diğerini incelemeye gerek yok. Güvenilirlik konusunda buradan Atlantik’e kadar uzayan soru listesi ortaya koymak lazım” dedi.