Adnan Menderes ve arkadaşları idamlarının 60’ıncı yılında kabirleri başında anıldı

Türkiye demokrasisi için unutulmayacak bir kara leke olarak tarih sayfalarına kazınan merhum Başbakan Adnan Menderes'in, 17 Eylül 1961 tarihinde idam edilmesinin üzerinden tam 60 yıl geçti.

60. ölüm yıldönümünde bir kez daha anılan Menderes, siyasi hayatı boyunca yaptığı atılımlar ile önemli başarılar elde etmiş ve partisini iktidara taşımayı başarmıştı.

Hem eğitim hayatında hem de siyasi kariyerinde önemli başarılara sahip olan merhum Başbakan Adnan Menderes; milletvekilliği, parti kuruculuğu, başbakanlık ve parti genel başkanlığı yaptı.

Eski Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan, idam edilişlerinin 60'ncı yılında Topkapı'daki Anıt Mezarda düzenlenen törenle anıldı.

Kur’an-ı Kerim tilaveti ile başlayan törende Menderes, Polatkan ve Zorlu'nun ruhuna dualar okudu. Okunan duaların ardından Bakan Soylu ve beraberindekiler, kabir ziyaretinde bulundu.

Merhum Başbakan Menderes’in kabrine karanfil bırakıldı. Daha sonra Adnan Menderes’in oğlu Aydın Menderes ve eşi Berrin Menderes'in kabri de ziyaret edilerek dua edildi.

SOYLU ANMADA KONUŞTU

Törende konuşan İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, 27 Mayıs darbesinin tüm kurgusu, dış bağlantıları, nasıl bir süreç yönetilerek bu insanların şehit edildiği, Türk demokrasisinin ayağına nasıl pranga takıldığının her yönüyle ortaya çıktığını vurgulayarak şunları söyledi:

Ancak aklımıza takılan tek bir soru şu ‘nedendi bu kadar nefret'. Batının ne yaptığı, bu darbeyi planlayanların ne yaptığı tamam. Hangi telkinleri, hangi menfaatleri temin ettikleri de tamam. İktidar hırsız da tamam.

* Ama bizim içimizdeki insanların, bizimle aynı dili konuşan insanların nasıl vicdanla böyle büyük bir nefret ortaya koyabildikleri, bu nefretin bu kadar büyümesinin altında yatan sebebi hâlâ anlayabilmiş değilim.

* Herkesin kendi hayatında sevmediği siyasiler olmuştur. Ama hangi içgüdü ile karşınızda duran ve son görüşmeleri olduğunu bildiğiniz bir aileyi birbirine sarılmaktan men edersiniz. Birkaç gün sonra idam edileceğini bildiğiniz halde bir babının oğluna, eşine son kez sarılmasını nasıl engellerseniz.

* Ufak tefek gazete haberlerindeki bir iki yalanı anlayabiliriz ama darbeci de olsa, hukuksuz da olsa bir şeklide devleti temsil eden bir kurumun “Adnan Menderes ve Celal Bayar 12 uçak dolusu altınla kaçarken yakalandılar” diye bir iftirayı resmi tebliğ olarak yayınlamasını hangi ruh hali ile sağladınız.

* Sizin nasıl bir karanlık zihniniz vardı ki öğrencilerin öldürülüp cesetlerinin kıyma makinesinde toz haline getirildiği iftirasını manşetlere attınız. CHP Genel Sekreteri Kamil Kırıkoğlu'nun hatıralarında yazar dönemin en kudretli yöneticisine gider der ki ‘Biz böyle bir şey bulamadık. Bunun doğru olmadığını ifade edelim'.

* Dönemin kudreti yöneticisi der ki ‘bırak millet böyle bilsin'. Bu nasıl bir zihniyettir. Nasıl bir kininiz vardı ki hasta olmasına rağmen alelacele idam edebilmek için rahmetli Menderes'i sehpaya götürürken fotoğrafta sağlıklı görünsün diye kollarına girmiş iki askere ‘çekilin' talimatı verdiniz ve zorlukla yürüttünüz.

* Siz bu ülkenin havasından solumadınız mı, bu ülkenin suyundan içmediniz mi. Ezan-ı Muhammedi'nin bin yıldır okunduğu gibi, istiklal marşında geçtiği gibi okunmasına karşı nasıl bir nefretiniz vardı da, darbenin çete başı koltuğu işgal eder etmez ‘ezan aslından tekrar ayrılmalıdır' diye açıklama yaptı.

* O çete başının nasıl bir yüzsüzlüğü vardı ki ‘menderes ülkeyi Ruslara satmaya kararlı' diye gazetelere beyanat verdi. Nasıl bir utanmazlığınız vardı ki şu insanları şehit ettikten sonra 27 Mayıs'ı hem de Hürriyet ve Anayasa Bayramı olarak bu ülkeye kutlatmaktan zevk aldınız.

“AYNI İMAN VE KARARLILIKLA YÜRÜMEYE HAZIRIZ”

Türkiye'de hala aynı yalanları söyleyen bir zihniyet olduğunu söyleyen Soylu, sözlerini şöyle sürdürdü:

* Acaba büyüttüğünüz bu kinleri ve yalanları ilk günkü tazeliğiyle içinizde nasıl diri tuttunuz da nasıl sizden sonrakilere aktardınız da bugün aynı nefreti, bugün aynı yalanları sadece rakamları ve isimleri değiştirip milletin adamlarına bugünkü Cumhurbaşkanımıza atmaktan geri durmuyorsunuz.

* Bugün hâlâ bir siyasetçi utanmadan ‘her gün bir arkadaşı kıyma makinesine atıyorlar' diye ifade kullanabiliyor ve aklı sıra gönderme yapabiliyor. Bugün hâlâ ayın yalanlar ülkeyi 17-25 Aralık'a taşıdılar. 15 Temmuz'da aynı heyecanı yaşayıp tankları alkışladılar.

* 1960'a Türkiye'yi getiren olayları daha sonra dönemin aktörleri ‘biz tezgahladık' diye böbürlene böbürlene anlattı. Kitaplar kendi hatıratları orada. Nasıl tezgahladınız da o 60 yıl önce Menderes ve arkadaşlarına yaptıklarını, bugün Erdoğan ve arkadaşlarına yapmak için gün sayıyorlar.

* Şu arkamızda yatanlar bu iftiralara bu ihanetlere karşı nasıl dik durmuşlarsa, bize her gün parmak sallayanlara söylemek isteriz ki bizler de aynı şekilde aynı yoldan sonunu düşünmeden yürümeye hazırız. İdam sehpasında Kur-an okuyan hocanın iki yerde hatasını düzelten Fatin Rüştü Zorlu gibi aynı iman ve kararlılıkla bu yolda sonuna kadar yürümeye hazırız.

Törene, İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu, AK Parti Genel Başkan Yardımcısı Dr. Ömer İleri, Zeytinburnu Belediye Başkanı Ömer Arısoy, İstanbul İl Emniyet Müdürü Zafer Aktaş, AK Parti İstanbul İl Başkanı Osman Kabaktepe, Menderes, Polatkan ve Zorlu ailesi üyeleri katıldı. 

ADNAN MENDERES KİMDİR?

1899 yılında Aydın'da dünyaya gelen Adnan Menderes'in tam adı Ali Adnan Ertekin Menderes'tir. 1950-60 yılları arasında Türkiye Cumhuriyeti'nin başbakanlığını yapmış, İstiklal Madalyası sahibi Türk siyasetçi, devlet adamı ve hukukçuduur.

Babası İzmirli Katipzade İbrahim Ethem Bey, annesi Aydınlı Hacı Alipaşazadeler'den Tevfika Hanım'dır. Anne ve babasını küçük yaşta kaybeden Menderes, Hacı Ali Paşa dedesinden miras yoluyla kalan Aydın'daki Çakırbeyli Çiftliği ile daha dokuz yaşındayken küçük ama yalnız bir ağa olmuştur.

Okul hayatına, İzmir İttihat ve Terakki Mektebi'nde başlayan Menderes, eğitimine İzmir Amerikan Koleji'nde devam etmiştir. 1931 yılında CHP Aydın milletvekili seçildikten sonra Ankara Hukuk Fakültesi'ne girmiş ve buradan 1935 yılında mezun olmuştur.

Yedek subay eğitimi almasına karşın, sıtma hastalığına yakalandığı için Birinci Dünya Savaşı'na katılamayan Menderes, Kurtuluş Savaşı'nda gösterdiği başarılardan dolayı İstiklal Madalyası almaya değer görülmüştür. İzmir'in ünlü ailelerinden, Evliyazade Fatma Berin Hanım ile 1929 yılında evlenmiş ve Yüksel, Mutlu, Aydın olmak üzere üç oğlu olmuştur.

Adnan Menderes, 1930 yılında kısa süreli de olsa Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın bir kolunu organize etmiştir. Partinin kendini feshetmesinden sonra ise Cumhuriyet Halk Partisi'ne geçen Adnan Menderes, 1931 seçimlerinde Cumhuriyet Halk Partisi'nden Aydın milletvekili olarak seçilmiştir.

1945 senesine kadar, TBMM'de komisyon raportörlüğü yapmış ve o yıl Saracoğlu Hükümeti'nin gündeme getirdiği Toprak Kanunu tasarısını şiddetle tenkit ederek, komisyondan istifa etmiştir.

Partide yaptıkları muhalefetten dolayı, 12 Haziran 1945'te, Refik Koraltan ve Fuat Köprülü ile birlikte, CHP Disiplin Kurulu tarafından ihraç edilmiştir. Bu hareketler, Demokrat Parti'nin 7 Ocak 1946'da kurulmasına neden olmuştur.

1946 seçimlerinde, Demokrat Parti'den Kütahya milletvekili seçilen Adnan Menderes, Celal Bayar'dan sonra, partide ikinci adam durumuna gelmiştir. 14 Mayıs 1950 seçimlerinde, DP, oyların 53,5'ini alarak iktidar olmuştur.

On senelik DP iktidarının, tek başbakanı olmuş ve o döneme damgasını vurmuştur. İktidarı zamanında, 5 hükümet kurmuştur. Bu on senelik zaman içinde, Türkiye'nin iç ve dış siyasetinde büyük gelişmeler olmuştur.

Sanayileşme ve şehirleşme hamlesi başlamış, köye makine girmiş, ulaşım, enerji, eğitim, sağlık, sigorta ve bankacılık yeniden başlamış ve Türkiye kalkınma kavramıyla tanışmıştır.

Adnan Menderes kimdir? Adnan Menderes ne zaman ve neden idam edildi? #1

ADNAN MENDERES NE ZAMAN VE NEDEN İDAM EDİLDİ?

Serbest Cumhuriyet Fırkası, Cumhuriyet Halk Partisi ve Demokrat Parti'de siyaset yapan Menderes, 27 Mayıs askeri darbesinin ardından, 17 Eylül 1961 tarihinde asılarak idam edilmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi, 1990 yılında çıkardığı yasayla, Menderes ve onunla beraber idam edilenlere itibarlarını iade etmiştir.