Gazze ateşkesi: Daha büyük bir savaş korkusu arabulucuları harekete geçirdi

Şarku’l Avsat'a konuşan Mısır, Ürdün ve Lübnanlı diplomat ve siyasetçilere göre bu potansiyel korkular, ‘Lübnan cephesinde yeni bir savaşı ateşlemek için ABD'nin onayını alamayacak olan İsrail'in pozisyonunda bir ilerleme sağlamak amacıyla arabulucuların çabalarını harekete geçirdi.’

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres cuma günü yaptığı açıklamada, ‘bölge ve dünya halklarının Lübnan'ın bir başka Gazze olmasını kaldıramayacağı’ uyarısında bulundu.

Guterres'in uyarısı, Katar Başbakanı ve Dışişleri Bakanı Şeyh Muhammed bin Abdurrahman es-Sani'nin ‘Gazze'de acil bir ateşkesin tüm cephelerde gerilimi sınırlamanın tek yolu olduğunu’ vurguladığı ve ‘arabulucuların mümkün olan en kısa sürede bir anlaşmaya varmak için çabalarını durmaksızın sürdürdüklerini’ belirttiği açıklamalarıyla birlikte geldi.

Madrid'deki basın toplantısında es-Sani’nin yanında bulunan İspanya Dışişleri Bakanı Jose Manuel Albares de aynı görüşü paylaşarak, “Güney Lübnan'daki durumu yatıştırmak için ortaklarımızla birlikte çalışıyoruz ve bu, Gazze'deki savaşı durdurmak için bir başka nedendir. Ortadoğu'daki şiddet döngüsünün genişlemesine izin verilemez” ifadelerini kullandı. Dün (cumartesi) yapılan ortak açıklamada iki taraf, ‘Gazze'de acil bir ateşkese varılmasının diğer alevlenmiş bölgesel cephelerde gerilimi azaltmak için önemini’ vurguladı.

ABD'nin Lübnan elçisi Amos Hochstein gerilimi düşürme çalışmalarını sürdürürken, İsrail Kanal 14 televizyonu, İsrail ordusunun dün Lübnan'ın doğusunda ve Gazze'de iki suikast girişiminde bulunduğunu duyurdu.

Söz konusu gerilim, İsrail Yayın Kurumu’nun, Tel Aviv'in Lübnan'da Hizbullah ile çatışmayı genişletmeye hazırlanırken Refah savaşının sona ermesinin ardından Hamas'ın askeri kanadının yenilgisini yakında duyurmaya hazırlandığını açıklamasının ardından geldi.

ŞARTLI ATEŞKES

Şarku’l Avsat'a açıklamalarda bulunan Mısır eski Dışişleri Bakan Yardımcısı Reha Ahmed Hasan, Gazze'deki savaşı durdurmanın, ister Husiler aracılığıyla Kızıldeniz'de isterse Güney Lübnan'da olsun, yanan tüm cepheleri sakinleştirmek anlamına geldiğini düşünüyor.

Hasan'a göre savaşı durdurmak ve gerilimi düşürmek için arabulucuların bu yöndeki çabalarını harekete geçirmek iki ana pozisyona bağlı. Birincisi, İsrail üzerindeki baskısını arttırması gereken ABD'nin pozisyonu, ikincisi ise iktidardan düşme korkusuyla Gazze'deki savaşı durdurmak istemeyen İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'nun pozisyonu.

Lübnan'da devam eden gerilimin, dikkatleri Gazze'den başka yöne çekmek ve Washington'a daha fazla silah vermesi için baskı yapmak amacıyla Tel Aviv tarafından tercih edildiğine inanan Hasan, gerilim senaryosunun tam ölçekli bir savaş boyutuna ulaşmayacağına işaret etti.

ABD Başkanı Joe Biden'ın mayıs ayı sonunda Gazze'deki savaşı durdurma önerisini takiben Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi 10 Haziran'da öneriyi desteklerken, Hamas da olumlu karşıladı. Tel Aviv ise arabulucuların anlaşmazlıkları azaltma ve her iki tarafı da taviz vermeye zorlama çabalarına rağmen, bunu reddederek müzakerelerin yeniden başlamasını engelledi.

Ürdünlü yazar ve siyasi analist Salah el-Abbadi, Şarku’l Avsat'a yaptığı açıklamada, Gazze Şeridi'nde devam eden kriz çerçevesinde İsrail'in kuzeyinde gerilim riskinin arttığını söyledi. El-Abbadi, “Binyamin Netanyahu'nun Gazze savaşından taktiksel bir şekilde çıkmaya çalışması, kuzey cephesinde daha fazla askeri çatışmayı kışkırtması ve hükümette kalma süresini uzatmak için Lübnan'a askeri saldırı başlatması muhtemel. Bu nedenle ABD, arabulucularla birlikte bölgedeki gerilimin artmasını önlemek için Gazze savaşını yatıştırmaya ve sona erdirmeye çalışıyor” değerlendirmesinde bulundu.

KARMAŞIK GERİLİM

Buna karşılık Lübnanlı siyasi analist Tarık Ebu Zeyneb, ‘özellikle ABD tarafının, önlemek için güçlü çaba gösterdiği kapsamlı bir savaşın patlak verme olasılığının arttığına dair endişe verici gelişmeler’ olduğuna inanıyor.

Şarku’l Avsat’a konuşan Ebu Zeyneb, “Bununla birlikte, ABD elçisi Amos Hochstein'ın Lübnan turuna eşlik eden son saha gelişmeleri, ABD'nin çabalarının önünde daha fazla komplikasyonun biriktiğini ve diplomatik çabaların reddedildiğini ortaya çıkardı. Çünkü Hizbullah konumunu Gazze Şeridi'ndeki savaşı durdurmaya bağlıyor” değerlendirmesinde bulundu.

Söz konusu gerilimin, Gazze Şeridi'ndeki savaşı sona erdirmek için yürütülen müzakereleri olumlu yönde etkilemesi pek olası değil. Zira İsrail, kendi pozisyonunu güçlendirmek için gerilimi sürdürmek istiyor.