Mayaların çocuk kurbanlarıyla ilgili gerçek, bilim insanlarını şaşkına çevirdi

Antik Maya uygarlığının merkezi sayılan Chichén Itzá uzun zamandır insan kurban etme geleneğiyle ilişkilendiriliyor. 20. yüzyılın başlarında buradaki Kutsal Cenote denen bir obruktan yüzlerce insan kemiği çıkarılmıştı. Ancak bu bölgedeki kurban verme pratiklerinin doğası tam olarak anlaşılamıyordu.

Bu kutsal obruğun yakınlarında yer alan chultún denen bir yeraltı deposunda 1967'de en az 100 çocuğa ait kemiklerin keşfedilmesi de Mayaların kurban ritüellerine dair gizemini biraz daha artırmıştı. 

Çocukların cinsiyetinin sadece kemiklerin incelenmesiyle belirlenememesi bilim insanlarını zora sokarken, bu belirsizlik kurban verme eyleminin de anlaşılmasını zorlaştırıyordu.

Kurban verilenlerin kız çocuğu veya genç kız olduğu sanılıyordu ancak önde gelen hakemli dergi Nature'da dün yayımlanan çalışmayı yürüten ekip tahmin edilenden farklı bir tabloyla karşılaştı.

Meksika'nın Yucatán Yarımadası'ndaki Chichén Itzá'da çıkarılan 100 kadar çocuğun 64'ünün DNA analizini yapan araştırmacılar çocukların hepsinin erkek olduğunu tespit etti. Ayrıca iki tane ikiz çifti bulmanın yanı sıra bütün çocukların, depodaki en az bir çocukla akraba olduğunu saptadılar. 

Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü'nden Rodrigo Barquera, başyazarı olduğu çalışmada "iki şaşkınlık anı" yaşadıklarını söylüyor.

Barquera, "Geleneksel arkeolojiden etkilenerek gömülenler arasında cinsiyet temelli bir ayrım yapılmadığını ya da çoğunlukla kız çocukların gömüldüğünü bulacağımızı düşünüyorduk" diyerek şöyle ekliyor:

İkinci şaşkınlığı da bazılarının akraba olduğunu ve iki çift ikiz olduğunu öğrendiğimizde yaşadık.

NEDEN KURBAN?

Bazıları kardeş, bazıları kuzen olan çocukların yaşı 3'le 6 arasında değişiyordu. Akraba olan çocukların beslenme biçiminin birbirine benzediğini tespit eden bilim insanları, bu çocukların muhtemelen ritüellerde çift halinde kurban verildiğini düşünüyor.

Araştırmacılar bunu Maya kültüründe ikizlerin önemli bir yer edinmesine bağlıyor. "Kahraman İkizler" adlı hikayede iki erkek kardeşin, babalarının intikamını almak için yeraltı dünyasına indiği anlatılıyor. 

Çalışmanın ortak yazarı Oana del Castillo, El Pais'e yaptığı açıklamada "Efsaneye göre bu ikizler, kozmik döngülerin ve bununla birlikte Dünya yüzeyindeki yaşamın devamlılığını güvence altına almak için ölüm ve karanlıkla yüzleşiyor" ifadelerini kullanıyor.

Radyokarbon tarihleme yöntemine başvuran ekip, yeraltı deposunun MS 6. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar kullanıldığını tespit etti. Fakat çocukların çoğunun, Chichén Itzá'nın bölgedeki siyasi gücünün zirvesinde olduğu MS 800 ila 1000'de buraya gömüldüğü bulundu.

Çocukların neden ve nasıl kurban edildiği tam olarak bilinmiyor. Cesetlerde kafanın kesildiği veya kalbin çıkarıldığına yönelik işaretler bulunmasa da bilim insanları çocukların yaşı, hepsinin erkek olması ve beslenme biçimleriyle ilgili bulgular nedeniyle bir ritüel için kurban edildiklerini düşünüyor. 

Araştırmacılar bu ritüellerin bugünün bakış açısıyla değerlendirilmemesi gerektiğini söylüyor. Makalenin ortak yazarı Patxi Pérez-Ramallo, "Bu gibi şeyleri analiz ederken, sadece bir tanık olmaya ve bugünün gözleriyle yargılamamaya çalışıyorum" diyor. 

Barquera da "Mezoamerika'da o zamanlarda kurban edilerek öldürülmek bir onurdu. Top oyununda kazanmayı arzulardınız ve ödül kurban edilmekti" diyerek ekliyor:

Çocuğunu kurban olarak vermek de muhtemelen büyük bir onurdu. Bizim bakış açımızdan barbarca görünüyor ancak bin yıldan biraz daha uzun bir süre önce dünyaya dair anlayış böyleydi. Bu, bugünün ahlak anlayışıyla nitelendiremeyeceğimiz farklı bir şey.

Çocukların DNA'sını, bugün Chichén Itzá yakınlarındaki Tixcacaltuyub topluluğundan kişilerle de karşılaştıran araştırmacılar Mayaların genetik izlerinin varlığını sürdürdüğünü buldu. Bugünkü yerli nüfusun, kendilerini salmonella enfeksiyonuna karşı korumuş olabilecek genetik varyantlar tespit edildi. 

Barquera, "Bir zamanlar Chichén Itzá'da yaşayan kişilerle akraba olduklarını öğrendiklerinde çok mutlu oldular" diyor.