Mete Feridun: Devletin bankalardan borçlanması, küçük işletmeleri kaynaktan mahrum bırakıyor

Ekonomist Prof. Dr. Mete Feridun, Kıbrıs Postası’na yaptığı açıklamada, KKTC bankalarının Türkiye’deki bankalara kıyasla daha yüksek kârlılık oranları açıklamasının arkasındaki dinamiklere dikkat çekti.

Yüksek enflasyonun kâr rakamlarını yanıltıcı gösterebileceğini belirten Feridun, devletin bankaları finansman kaynağı olarak kullanmasının ekonomiye olası etkilerini sorguladı.

Kamu borçlanmasının artmasının özel sektör işletmelerinin krediye erişimini kısıtlayarak ekonomik büyümeyi olumsuz etkileyebileceğini vurgulayan Feridun, bankaların kârlılığını değerlendirirken sadece rakamlara değil, kredilerin kimlere ve hangi koşullarda verildiğine de odaklanılması gerektiğini ifade etti.

"10 BİN DOLAR KREDİ ALARAK HAYATA TUTUNABİLECEK, İŞİNİ BÜYÜTEBİLECEK İŞLETMELER BU İMKANLARI KAYBEDİYOR"

Feridun, devletin bankalardan 30 milyon dolar borçlanmasının, küçük bir ekonomide yaklaşık 3 bin işletmenin bu kaynaktan mahrum kalması anlamına gelebileceğini belirtti. Feridun, “Belki 10 bin dolar kredi alarak hayata tutunabilecek, işini büyütebilecek, işten eleman çıkarmak zorunda kalmayacak işletmeler bu imkanları kaybediyor” dedi.

KKTC’de bankaların yüksek kâr oranları açıklamasının ardından bankaların adil olmayan bir kazanç sağlayıp sağlamadığı yönündeki iddialar gündeme geldi. Ekonomik sıkıntıların yaşandığı dönemlerde özellikle yüksek kredi faizlerinden dolayı dar gelirli kesimlerden varlıklı kesimlere adil olmayan bir servet transferi gerçekleştiğini belirten Feridun, bunun sorumlusunun bankalar olup olmadığının objektif olarak değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı.

Feridun, bankaların genel olarak kârlı bir şekilde faaliyet gösterdiğini kabul etmekle birlikte, toplumda oluşan olumsuz algıda banka yöneticilerinin sürekli kârlılık oranlarını vurgulamalarının da etkisi olabileceğini ifade etti. Önemli olanın, bankaların mevduatlarının ne kadarını krediye dönüştürdüğü ve ekonomiye ne ölçüde katkı yaptığı olduğunu dile getirdi.

Sektörel kârlılık oranlarının yanıltıcı olabileceğini belirten Feridun, banka bazında yapılan analizlerin daha sağlıklı sonuçlar vereceğini söyledi. 2023 yılı verilerine göre bazı bankaların %50 kârlılık oranına sahipken, bazılarının %100’ün üzerinde kârlılık elde ettiğini aktaran Feridun, tüm bankaların aşırı kâr ettiği varsayımına temkinli yaklaşılması gerektiğini ifade etti.

KKTC bankalarının Türkiye’deki bankalardan daha kârlı olup olmadığının değerlendirilebilmesi için enflasyon farkının dikkate alınması gerektiğini söyleyen Feridun, yüksek enflasyon nedeniyle kâr rakamlarının yanıltıcı olabileceğini belirtti. Bankaların, müşterilerinin zor durumundan yararlandığı veya hizmet kalitesiyle ilgili eleştirilerin zaman zaman gündeme geldiğini belirten Feridun, ancak sektörel kârlılık rasyolarının bu tür argümanlarla ilişkilendirilmesinin objektif bir değerlendirme olmayacağını ifade etti.

"BANKALARIN ASIL GÖREVİ DEVLETİ FONLAMAK DEĞİL, EKONOMİYE KREDİ KAZANDIRMAKTIR"

Ekonomik kriz dönemlerinde bankalara yönelik tepkinin anlaşılır olduğunu belirten Feridun, bankaların sıkı denetim altında olduğunu ve vergilerini gerçek rakamlar üzerinden ödediklerini vurguladı. Bankaların kârlılığı yerine, kârlı olmasına rağmen vergilendirilmeyen işletmelere tepki gösterilmesi gerektiğini söyledi.

Son olarak Feridun, bankaların ekonomideki kötü gidişattan sorumlu olmadığını, hatta kötü yönetilen bir ekonomide bile kârlılıklarını koruyabildiklerini ifade etti. Ancak devletin bankaları finansman kaynağı olarak kullanmasının sorgulanması gerektiğini belirterek, bankaların asıl görevinin devleti fonlamak değil, ekonomiye kredi kazandırmak olduğunu vurguladı.