Nedir bu Gastroenterit (kusma-ishal) salgını?

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yard. Doç. Dr. Umut Altunç, kusma-ishal hastalığı olarak da bilinen ‘Gastroenterit salgını’ ile ilgili merak edilenleri açıkladı...

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yard. Doç. Dr. Umut Altunç, kusma-ishal hastalığı olarak da bilinen ‘Gastroenterit salgını’ ile ilgili merak edilenleri açıkladı...
2022 yılı Yaz aylarına girerken adamızda Koronavirüs salgınını hatırlatacak derecede bir ishal-kusma (Gastroenterit) salgını baş gösterdi.
Bu salgın o kadar yayıldı ki eczanelerde kusma ve ishal ilaçları tükendi, okullarda, kreşlerde peşkeşe vakalar çıktı, hemen her ailede ise kusan, ishal olan birileri var artık.
Kıbrıs Postası olarak tüm ülkeyi her yaştan etkisi altına alan Akut Gastroenterit salgını ile ilgili merak edilenleri Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Yard. Doç. Dr. Umut Altunç’a sorduk.
Yard. Doç. Dr. Umut Altunç’un açıklaması şu şekilde:
BU DÖNEMDE SIKLIKLA ADINI DUYDUĞUMUZ AKUT GASTROENTERİT (KUSMA VE İSHAL HASTALIĞI) NEDİR?
Ani başlayan kusma, ishal ve ateş tablosuna ‘Akut Gastroenterit Hastalığı’ denir. Havaların ısınması ile tüm dünyada Gastroenterit kusma-ishal salgınlarının görülmesi olağan bir durumdur. Hastalık virüs ve bakterilerin insanlara bulaşması ile ortaya çıkar.
GEREK ÇOCUK, GEREKSE YETİŞKİNLERDE GÖRÜLEN BU HASTALIK HANGİ YOLLARLA BULAŞIR?
Uygun şartlarda saklanmamış gıda ürünleri, süt ve süt ürünleri ve kirlenmiş su kaynakları bu salgınların ana nedenidir. Bu ortamlarda üreyen virüs ve bakteriler genellikle ağız yoluyla insanlara bulaşır. Bazı gastroenterit virüsleri ise ender olarak solunum yoluyla da bulaşabiltmektedir.
AKUT GASTROENTERİT HASTALIĞININ İLK BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hastalık genellikle mide bulantısı, iştahsızlık, karın ağrıları ve baş ağrısı ile başlamaktadır. Peşpeşe kusmalar, beslenme bozuklukları ve ilerleyici ishal ile devam edebilir.
İLK BELİRTİLER NE ZAMAN BAŞLAR?
Alınan mikrobun türüne ve miktarına bağlı olarak ilk belirtilerin görülmesi bir saat içinde de başlayabilir bazen iki-üç gün sonrasına bile sarkabilir.
HANGİ VİRÜS-BAKTERİLER BU DÖNEMDE GASTOENTERİT HASTALIĞINA NEDEN OLMAKTADIR? FARKLARI NELERDİR?
Yaz aylarında uygun koşullarda saklanmayan fast-food tarzı gıdaların tüketilmesi nedeniyle E.Coli (Kol Basili) denilen bakteri enfeksiyonları sıklıkla görülmektedir. Bu hastalığa tüketilen gıdalar nedeniyle ’Turist İshali’ denilmektedir. Hızlı başlayan kusma ve ishaller görülür.
Bunun haricinde özellikle tavuk ve yumurtalardan bulaşan Salmonella Typhii, Paratyphii denen (Tifo mikrobu olarak da bilinen) bakteriler ağır, ateşli kusma ve ishal hastalığına neden olmaktadır. Bu hastalık grubunda yüksek ateş, baş ve eklem ağrıları ve serum tedavisi gerektirecek derecede sıvı kaybı yaygındır.
Özellikle küçük çocuklarda yaygın olarak görülen çok sayıda sulu dışkılamalar, beslenme bozuklukları ve ateş ile seyreden ‘Rotavirüs’ enfeksiyonu gastroenterit nedenlerinden birisidir. Aşısı olmayan küçük çocuklarda tehlikeli derecede sıvı kaybına neden olduğundan genellikle hastane yatışı ve serum tedavisi gerekmektedir.
Enterovirüs denilen ve 80 civarı alt türü olan virüs ailesi de su, süt ürünleri ve dondurmalar aracılığı ile özellikle çocuklara bulaşmaktadır. Bu virüslerden en çok bilinenleri El Ayak Ağız hastalığı etkeni Coxsackie virüsü ve adı Gizemli Hepatit Hastalığı ile anılan Adenovirüs’tür. İsimlerinden de anlaşılacağı gibi ishal dışında pek çok belirti ve bulgu verebilir. Bu virüs grubu ağız yolu dışında solunum yoluyla da insandan insana yayılabilir.
Çocukluk çağının en yüksek ateş etkenlerinden birisi olan Adenovirüs enfeksiyonunda ateş 40 derecelerin üzerine çıkabilir. Gözlerde kızarıklık (konjunctivit) , burun akıntısı, burun tıkanıklığı, ses kısıklığı, horoz öksürüğü, bademciklerde ileri derecede iltihap, karaciğer iltihabı (hepatit) ve hatta beyin zarı iltihabı (menenjit) dahi görülebilir.
BU KADAR YAYGIN BİR ŞEKİLDE KUSMA-İSHAL VAKALARININ GÖRÜLMESİNİ NEYE BAĞLIYORSUNUZ?
Bu yıl bu denli ciddi bir Gastroenterit salgınının olmasını geçtiğimiz aylarda yaşanan elektrik kesintilerine bağlıyorum. Kesintiler nedeniyle (özellikle jeneratörü olmayan küçük işletmelerde) uygun koşullarda saklanamayan veya soğuk zincir koşullarına göre dağıtımı yapılmayan dondurma, et, süt ürünleri, donmuş gıda ve yumurtalar üzerinde üreyen virüs ve bakteriler insanlar tarafından tüketildikleri zaman Gastroenterit hastalığına neden olmaktadır.
DONDURMA HASTALIĞIN YAYILMASI İÇİN NASIL BİR TEHLİKE OLUŞTURUYOR?
Sıcak günlerde sıklıkla tüketilen ve çocukların en sevdiği yiyeceklerden olan dondurmaların raf ömürleri iki yıla kadar uzamaktadır. Yazın ilk günlerinde pek çok markette bir önceki yıldan dolaplarda bekleyen dondurmaları bulmak mümkündür. Bir yıl içinde yaşanan elektrik kesintileri nedeniyle jeneratörleri olmayan işletmelerde eriyip-yeniden donan dondurmalar virüs ve bakteriler için üreme ortamı oluşturur. Özellikle virüs ishallerinin bu şekilde çocuklara yayılabildiği gözlenmektedir.
DONURMA HARİCİ HANGİ GIDALAR GASTROENTERİT SALGINININ YAYILMASINDA ROL OYNAMAKTADIR?
Uygun koşullarda saklanmayan donmuş tavuk, et ve et ürünler ile yapılan (kızarmış tavuk, nuggets, hamburger, pizza, kebaplar vb) gibi yiyecekler Gastroenterit hastalığına neden olmaktadır. Tavuklu fastfood yiyecekler bu bağlamda öne çıkmaktadır. Bunların haricinde yaz aylarında kirlenmiş su kaynakları ile yetişen veya uzun süre raflarda bekleyen salatalık veya karpuz-kavun gibi su içeriği zengin meyve ve sebzeler de zaman zaman salgınlar halinde Gastroenterit hastalığına neden olmaktadır.
KULLANDIĞIMIZ SU KAYNAKLARI HASTALIĞIN YAYILMASINA NEDEN OLABİLİRİ Mİ?
Kirlenmiş şebeke suları yüz yıllar önce Kolera gibi salgınların kaynağı olarak milyonlarca kişinin ölümüne neden olmuştur. Ülkemizde baraj göllerine biriken suyun evlerimize gelene kadar hayvansal ve insani atıklar nedeniyle kirlenmesi mümkündür. Bu nedenle özellikle küçük çocukların duş, diş fırçalama gibi bakımlarını yaparken içme sularının kullanılmasını önermekteyiz. Kanalizasyon sistemlerinin henüz ülke genelinde tam olarak işlev görmemesi nedeniyle evlerdeki foseptik çukurlarından yer altı sularına karışan insani atıklar da bir başka kirlenme nedenidir. Zaman zaman havuz ve denizlerde de insani organik atıklar (özellikle koli basili mikrobu ) ile gelişen gastroenterit salgınları görülebilmektedir.
GASTROENTERİT (KUSMA-İSHAL) HASTALIĞININ TEDAVİSİ NASIL YAPILMALIDIR?
Özellikle küçük çocuklarda kusma ve ishale bağlı olarak vücutta çok hızlı bir şekilde sıvı kaybı gelişir. Sıvı kaybını önlemek için öncelikle kusma refleksinin durdurulması gerekir. Bunun için çocuğun yaşına uygun mide bulantısı ve kusma önleyici ilaçlar kullanılır. Bu süreçte boş mideye fazla su-sıvı yüklemesi (mide boşalma fonksiyonları bozulduğu için) kusmaları artırabilir. Tedavi süresince yarı-katı gıdalar aralıklarla verilmeli, şekerli, yağlı gıdalardan kaçınılmalıdır. Kola, soda, meyve suyu veya şekerli su vermek doğru değildir. Erişkinlerde zaman zaman ishali durdurmak için önerilen ilaçların hiçbir yaş grubu için kullanımı doğru değildir. Bunun yerine ishal için etkene yönelik tedavi (hastalığın türüne göre gerekirse antibiyotik), probiyotik, yağsız şekersiz ve laktozsuz diyet ve uygun sıvı takviyesi önerilir. Aşırı sıvı kaybı varsa ağız yoluyla veya damar yoluyla özel serumlar verilebilir. Dışkı içeriğini yoğunlaştırıcı yeni nesil ilaçlar çocuklarda uzamış ishal tedavisinde kullanılabilir. Bu Gastroenterit etkenlerinin çoğunun Virüsler olması nedeniyle Tifo ve Ağır Koli Basili enfeksiyonlarının haricinde tedavide antibiyotik kullanılmaz. Antibiyotiklerin gereksiz kullanımı barsak florasını bozarak ishalin artmasına neden olur.
KENDİMİZİ CE ÇOCUKLARIMIZI BU HASTALIKTAN NASIL KORUYABİLİRİZ?
Gastroenterit hastalığına yakalanmamak için kendimize ve çocuklarımıza yönelik alınması gereken bazı pratik önlemler şu şekilde sıralanabilir:
-Bebeklerinize ilk aylarında Rotavirüs aşılarını yaptırınız
-Bebeklerin ağız ve el bakımlarını içme suları ile yapınız
-Biberon gibi bebek malzemelerini sterilize cihazlarında muhafaza ediniz
-Küçük çocukların içme sularını yutmasına izin vermeyiniz
-Jeneratörü olmayan küçük işletmelerden Dondurma, donmuş et-tavuk-balık ve süt ürünleri tüketmeyiniz
-Jeneratörü olmayan, iyi koşullarda üretilip saklanmayan sütlü tatlı, sütlü içecek hatta çikolataları tüketmeyiniz
-Köy yumurtası, doğal yumurta diye satılan yumurtaların uygun koşullarda üretilip, dağıtıldığı ve saklandığından emin olunuz
-Jeneratörü olmayan restoranlardan özellikle fast-food tarzı yiyecekler tüketmeyiniz
-Karpuz, salatalık gibi sebze meyvelerin serin ortamda saklandığına ve raflarda uzun süre beklemediğine emin olunuz ( koparıldıkları sapları kontrol ederek halen taze olduğuna emin olunuz)
-Yaz sıcağında açıkta satılan yiyecekleri tüketirken dikkatli olunuz
-Su depolarınızın periyodik temizliklerini yapınız
-Depolarınıza düzenli olarak klor ekleyiniz
-Su arıtıcı olarak satılan cihazların mikropların tümünü arıtmadığını unutmayınız
-Hasta kişi ve çocukları bir arada tutmayınız
-Kreş-okul gibi ortamlarda gıda denetimlerinin düzenli olarak ve titizlikle yapıldığına emin olunuz
-Küçük çocuklarımıza el yıkama alışkanlıkları kazandırınız
-Havuz yerine denizlere girmeyi tercih ediniz.
Yorumlar
Dikkat!
Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.