Bir kadın dayanışması: ÇATOM

"Kadınların kendilerini fark edebildiği, emeklerinin değer gördüğü, değer gördükçe de özgüvene döndüğü bir proje" diyerek ÇATOM hakkında Kıbrıs Postası'na açıklamalarda bulunan projenin mimarı Arzu Pürtül, dayanışma ve emeğin en güzel şekilde ortaya çıktığını vurguladı.

"İlk başta hanımlar eşim ne der kaygısı içerisindeydi. Biz zaman zaman etkinlik yapıyoruz. Bu bir süre demek. Eşim ne der, o ne der, bu ne der durumunu söz konusuydu. Bu kaygıların bir çoğunu kırdık geçirdik. Artık bir sorunumuz yok."

"Şu anda ÇATOM'la birlikte bir kadın kitlesi oluştu. Kadınlar bir araya geliyor, hiçbir şey yapmazsa bir fincan kahveyi birlikte içiyor. Sonra bir organizasyon oluyor aynı kitle bir araya geliyor. Hep birlikte dayanışma içinde devam ediyoruz."

Kıbrıs Postası - Elif ŞEN / Eniz ORAKÇIOĞLU

Kadınların kendilerini fark edebildiği, emeklerinin değer gördüğü, değer gördükçe de özgüvene döndüğü bir proje ÇATOM. Dipkarpazlı kadınlar adına projeyi başlatan Arzu Pürtül, bir anlamda bu işin kahramanı. Yorgun düştüğü şehir hayatının ardından başlayan Dipkarpaz yaşamında, yaptığı araştırmalar karşısına ÇATOM projesini çıkarınca, Türkiye'deki Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan sonra Dipkarpaz' a da uzanmış proje.Dipkarpazlı kadınların ellerinden gelen ne varsa yaptığı, içine sevgilerini de katarak ortaya çıkardığı birbirinden güzel el emeği göz nuru ürünler, yine kadınlara kazanç olarak dönüyor. Projenin kahramanı Arzu Pürtül, Kıbrıs Postası'nınKarpaz ziyaretinde ÇATOM projesini, bu güne kadar yapılanları ve hedeflerini anlattı.

ÇATOM nedir? Oluşumu ve amacıyla ilgili bilgi verebilir misiniz?

ÇATOM çok amaçlı toplum merkezi demek. Ben bir belediye memuru olarak kadınlar adına bir şey yapılmalı, Dipkarpaz'da güzel bir şey yapılmalı; ne olsun diye araştırırken internette ÇATOM'u buldum. ÇATOM aslında GAP idare bölge başkanlığınınTürkiye'de Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da altıille sınırlı bir projesi. Orada da amaç kadını kamusal alana katmak, evden çıkarmak, koca baskısından, baba baskısından sıyırmak güçlendirmek eğitmek, sonra da kendi alın terinden para kazanmasını sağlamak. Ama toplumsal bilincide aynı anda artırmak.Misyon çok güzel. Ben bunu okuyunca sayın başkana arz ettim. İlgilendiler… Türkiye Cumhuriyeti Yardım Heyeti'ne müracaat ettik. Onlar da projeyi bildikleri için ilgilendiler ve ÇATOM 26 Ekim 2011'de start aldı. İlk ofisimizi, atölyemiziDipkarpaz'da açtık. Aradan bir yıl geçmedi Kaleburnu'nda ofisimizi açtık.Kaleburnuofisimizi açtığımız zaman Kuruova hanımları dediler ki "Biz sizin belediyenize bağlı değiliz. Ama biz ÇATOM'u çok sevdik. Başkanımızın kabulüyle Kuruova hanımları da ÇATOM'adahil oldu.

"Kadın emeği üzerinden para kazanıyor"

Biz ÇATOM'dayapabilecek ne varsa kumaşı, boyası, boncuğu, malzemesi ihtiyaç duyulan her şeyi kadınlarımıza alıyoruz. İhtiyaç duyulan malzemelerimiz belediye tarafından Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği desteğiyle karşılanıyor. Malzemelerimizin alınmasıyla kadınlarımız ücretsiz olarak dilediği her hangi bir şeyi; gönlünden ne geçiyorsa hayalinde ne varsa, ne yapmak istiyorsa üretiyor. Her ürün bittiği zaman ben üzerine bir etiket koyuyorum. Diyorum ki, bunu Ayşe Hanım yaptı. Bir magnet yada bardak altlığıvs… Her şey yapılabiliyor.Bir komitemiz var, birlikte yapılanürüne bir fiyat belirleyerek satışa sunuyoruz. Satılan ürünün yüzde 80'e kadar bir parası kadına geri dönüyor. Kadın, emeğinin üzerinden hiç masraf etmeden, para kazanmış oluyor. ÇATOM'un amacı da bu. Kalan yüzde 20'lik rakamda malzemeler için alınıyor. Normalde bu rakam kurtarmıyor.Ama biz ilerleyen zamanlarda daha farklı bir döngüye dönüşeceğine inanıyoruz. Yarın öbür gün ÇATOM büyük bir kuruluşa dönüştüğünde kendi çarkına döndürebilecektir.

ÇATOM daha kar edilebilecek bir kuruma dönüştürülmeyi düşünülüyor mu? Örneğin ürünlerin satılabileceği bir mağaza gibi.. Böyle bir proje var mı?

Olabilir. İlerleyen zamanlar için böyle bir şey düşünülebilir. Şu anda hanımlar ara ara eğitimler alıyorlar. Gerek AB projeleri gerek UNDP tarafından düzenlenen eğitimlerden yararlanıyorlar. Bir de bizim kadınlarımız çok mahir. Yıllarca köy kadın kurslarına gitmişler şimdi öğrendiklerini veya bildiklerini diğer kadınlarla paylaşıyorlar. Yani bilenler bilmeyenlere öğretiyor.

El işi faaliyetleri dışında başka kurslar düzenleniyor mu?

Elbette. Bilgisayar kursları düzenlendi geçtiğiniz günlerde. Orada kadın erkek sınırlaması da tutulmadı. Karma bir gurup yaptık. Yaş sınırlaması da koymadık. Halkımız bu sayede bilgisayar kullanmayı öğrendi. Talep edenler... Hanımlarımıza Lefkara kursları verdik; hanımlarımıza dikiş kursları verdik. Aynı zamanda sabun yapımı eğitimi, dokuma tezgahları nasıl kurulur bir günlük eğitimle sunumlar düzenledik. Bizim ÇATOM olarak iletişim seminerlerimiz oluyor zaman zaman. Öğretmenler geliyor, yetkililer geliyor özellikle gençlerle nasıl iletişim kurulacağı konusunda problemlerimiz var. Çağın vebası biliyorsunuz. Bunlarla ilgili seminerler düzenliyoruz.

Dipkarpaz daha da renklenecek

Bir de bizim bir ÇATOM projemiz vardı. Ekonomi Bakanlığı'na sunduğumuz. Onayı alındı, sözleşmeleri imzalandı. Bu projeyle birlikte belediyemizinApostolosAndreas manastırı yakınında bulunan KarpazViewHotel'in bahçesinde yaz günleri haftada 2 ya da 3 gün ÇATOM satış yeri kurmak için çalışmalar yürütüyoruz. Böylece toplam 40 metre uzunluğundaki stantlarda yöresel lezzetler(gözleme,lokma,börek vs.),sıcak yiyecekler ve el emeği göz nuru ürünler turist ve misafirlerimizin beğenilerine ve satışına sunulabilecek.

Ekonomi bakanlığının Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği finansmanı ve Çukurova kalkınma ajansı teknik desteği ile başlattığı " Turizm Potansiyelinin geliştirmesi mali destek programı" çerçevesinde hibe almaya hak kazanan Dipkarpaz Belediyesi ÇATOM,çok yakında çerçeve atölyesi,dokuma atölyesi,tam otomasyonlu ve barkodlu bilgisayar programı gibi ürünlere sahip olacak ve bu da ÇATOM kadınları için büyük bir kazanım olacak. Ayrıca proje kapsamında hanımlara hijyenikgıda üretimi eğitimi verilecek. Başkanımızın girişimleri sonucu ÇATOM Eko Turizm Birliği ismi,ticari ünvan olarak tescillendi ve şubat ayından itibaren ÇATOM Eko Turizm Birliği ofisinin oluşumu,turistlere yönelik çeşitli aktivitelerin planlanması,bisiklet turları,tarihi mekan ziyaretleri vs.gibi çalışmaları başlatıyoruz. Bu yaz Dipkarpaz hiç olmadığı kadar hareketli ve renkli olacak kanımca…

ÇATOM için gelen gönüllü öğretmenler var mı? Kadınlara eğitim verebilecek?

Bir hanım vardı, buradaki kadınlara sele sepet öğretecekti gönüllü olarak..O hanımın oğlu buradaki ortaokulumuza öğretmen olarak atanmıştı. Ardındanhanım rahatsızlandı, atamalarda değişiklik oldu. Ne olacağı belli değil ama İnşallah Şubat ayından sonra sele sepet eğitimi vermeyi düşünüyoruz. Köyümüzde yaşayan bir hanım var. Bayan Eva..Burada yaşayan bir Alman… Köyümüzde yaşayan kadınlara İngilizce dersi veriyor. Özellikle kadınların İngilizce eğitim almaları konusunda üzerlerinde duruyorum çünkü bölgeye gelen turistlerle anlaşabilecekleri kadar da olsa bir dile ihtiyaçları var. Parayı, rengi bilmesi lazım. Birkaç temel bilgiyi bilmesi lazım. Ve Eva bizim için bu boşluğu dolduruyor.Belirli projeler kapsamında gelip kurs verenler var. Ama buna gönüllü demeyelim çünkü kaynak AB. Ekip, eğitim verecekleri buluyor bir ücret sunuyor ve kabul edilirse eğitimlere başlanıyor.

"Her telden çalıyoruz"

ÇATOM'daki kadınların yaş ortalaması ne?

Aslında biz her telden çalıyoruz diyebilirim. 70'li yaşlarda hanımlarımız da var, 60'lı yaşlarda gelen hanımlarımız da var. 20 yaşında genç kızlarımız da var. Hatta Kaleburnu'ndan bir engelli kızımız da var. Ellerinin mukavemeti olmamasına rağmen bizimle boncuk işliyor. Bu beni çok etkiliyor. Arada sırada kadınlarımız topluyoruz gezmeye gidiyoruz. Cumhurbaşkanı Derviş Eroğlu'nun eşi Meral Eroğlu bize bir overlok makinesi bağışladı.Bu bizikuvvetlendirdi. Ardından bizi yemeğe davet etti. Hep birlikte yemek yedik. Kıbrıs Tük İşlemlerini Araştırma ve Geliştirme Derneği'yle birlikte Lefkoşa'da bir çalışma sergiledik.

"Hayatımın en güzel günlerinden biriydi"

Biz de bunun ardından 2013 Mart ayında kadın dayanışma günü yaptık. Kıbrıs Türk İşlemelerini Araştırma ve Geliştirme Derneği ile yaptık. Dönemin başbakanının eşini, bakanımızı davet ettik. Yardımcıları çağırdık. Çok kapsamlı 60-70 kişilik yemekli bir organizasyon düzenledik. Ve bence buradaki olay bu kadar kapsamlı olmasında ziyade hanımların bütün yemeği ortaklaşa yapmalarıydı. Biz ÇATOM bünyesinden en fazla iki kalem malzeme aldık. Diğerlerinin hepsini hanımlar gönüllü olarak aralarında paylaşarak bütün ikramları hazırladılar. Ve o güne kadar gördüğüm en büyük, dayanışmaydı. Benim de hayatımın en güzel günlerinden biriydi. Ve o gün fırın kebabı pişiriliyordu. Yakında bir fırına ihtiyacımız vardı. En yakın komşumuz Rumdu. Rica ettik ve bize fırınını vererek destekte bulundu.

"ÇATOM'la bir kadın kitlesi oluştu"

Beylerin ÇATOM'a bakış açısı nasıl oldu

Bana zaman zaman takılan beyler oldu. "Arzu Hanım, eşlerimizi ayartıyorsun. Akılları çeliniyor." diyenler oldu. Ama kadınlarımız özgüven kazandı. Hatta bir gün Büyükkonuk'a gezi düzenledik. Orada bize sunumlar yapıldı. Birlikte bir yemek yedik. Orada bir hanım bizimle anısını paylaştı. "Biz bu tür projeler düzenlediğimizde kadınları getiremiyorduk. Eşim gelecek, yemek telaşı diyerek kadınlar gelmekten çekiniyordu. İlk eko günü yaptık; hanımlar para kazanamaya başladı. Şimdi bir telefon geliyor hanımlara. Kadının verdiği cevap şu. "Senin yemek fırında ısıtta ye." Bu bir ilerlemedir. İlk başta hanımlar eşim ne der kaygısı içerisindeydi. Biz zaman zaman etkinlik yapıyoruz. Bu bir süre demek. Eşim ne der, o ne der, bu ne der durumunu söz konusuydu. Bu kaygıların bir çoğunu kırdık geçirdik. Artık bir sorunumuz yok. Tabiiki mutlaka farklı düşünceler olabilir. Ama şu anda ÇATOM'la birlikte bir kadın kitlesi oluştu. Kadınlar bir araya geliyor, hiçbir şey yapmazsa bir fincan kahveyi birlikte içiyor. Sonra bir organizasyon oluyor aynı kitle bir araya geliyor. Hep birlikte dayanışma içinde devam ediyoruz.

Bu işin kahramanı olarak sizin hikayenizden de bahsedelim. Sizin hikayeniz ne, bu yolculuğun öncesinde nasıl bir hayat vardı?

1988 yılında Dipkarpaz'la tanıştım. Liseyi Yenierenköy Lisesi'nde okudum. Mezun olunca tekrar şehrimize döndük Bursa'ya. Annemden dolayı buraya gelmiştik. 1991 yılında Bursa'ya yerleştik. 1996'da evlendim. Bursa'da çok iyi bir işim vardı. Orta ölçekli bir işletmede yöneticiydim. İşimi bırakmak istemedim. Orada yaşamak istedim. Çocuklarımız da orada doğdu. Ama yoğun iş temposu, ağırlaşan sorumluluklar yüzünden stresle bunaldım. Eşim "idelim mi Dipkarpaz'a" dedi. "Gidelim…" dedim. Ben de artık çocuklarımla ilgilenmek istedim. Anne olmak başka bir şey. Evlatlarınıza yeteri kadar zaman ayıramadığınız düşünüyorsanız, onlarla yeteri kadar zaman geçiremediğinizi düşünüyorsanız bu çok büyük bir vicdan azabı oluyor. Bunu anne olunca anlıyor insan .2004'ten beri Dipkarpaz'dayız. 2007'de belediyeye memur olarak başladım.

"Bir şeyler yapmalıyım"

Benim gibi aktif bir tempoda çalışan kadın bir yerden sonra dinleniyor ve bir şeyler yapmalıyım diye düşünmeye başlıyor. İnsanların da faydalanacağı bir şeyler yapmalıyım diye düşünmeye başladım. İnternetten yaptığım araştırmalar neticesinde ÇATOM'u okudum ve hayran kaldım. BU devlet eliyle yapılması gereken bir projeydi. Tek başınıza bu projenin üstesinden gelemezsiniz. Devlet eliyle yapıldığı için de herkese açık bir proje olarak başladı.

"ÇATOM'u sadece kazanma üzerine kurmadık"

Karpaz renkli bir bölge. Fikir, düşünce, eğitim, sosyal ve kültürel farklılıkların bir araya gelerek yaşadığı bir bölge Dipkarpaz. Burada böyle bir şeyin olması tamamen bütünleyici ve bağdaştırıcı insanları bir arada toplayan ve bir ahengi olan bir şey. Biz ÇATOM'u sadece kazanma üzerine kurmadık. Buraya getirilebilecek ne varsa biz yapmaya çalıştık.